Bankalar Parayı Ne Yapıyor?

Başbakan Tayyip Erdoğan, bir süredir banka sitemini eleştiriyor. (1) Banka sisteminin reel sektöre kredi vermediğini eleştiriyor. (2) Banka sisteminin kârının yüksekliğini eleştiriyor. Çatalca’da rüzgâr enerjisi santralı açan Başbakan, bankacılara çatarak, “Finans sektörü üzerine düşen görevi yerine getirmiyor, sadece bariyer oluşturmaya devam ediyor” dedi.
Finans sektörüne karşı tavır almadığını iddia eden TOBB Başkanı’nı eleştiren Başbakan, kürsüye çıkan Hisarcıklıoğlu’nun elini sıkmayarak yavaşça itti. Başbakan’ın Hisarcıklıoğlu’na olan tepkisi tüm katılımcıları şaşırttı.

Parayı nereden buluyorlar?

Banka sisteminin durumu nedir? Bankalar nereden para buluyor, nereye yatırıyor? Nasıl para kazanıyor? BDDK’nın yayımladığı 2008 Şubat ayı bilgilerine göre özetleyeyim:
- Şubat sonunda bankalarımızdaki mevduat toplamı 463 milyar TL. Bankaların kullandırdıkları kredilerin toplamı 365 milyar TL. Bankalar topladıkları mevduatın bir bölümünü nakit olarak tutar, bir bölümünü teminat olarak Merkez Bankası’na yatırır. Kalanını kullanır. Bankalar şubat sonunda mevduatın yüzde 79’unu krediye dönüştürmüş durumda.
- Bankalar sadece reel sektöre kredi vermiyor. Devlet Baba’ya da kredi veriyor. Çünkü Devlet Baba’nın bütçesi açık. Bankalardan para bularak bütçe açığını kapatıyor. Bankaların bono ve tahvil olarak Devlet Baba’ya verdikleri para 204 milyar TL. (Reel sektöre kullandırılan kredilerin yüzde 56’sı büyüklüğünde parayı Devlet Baba’ya kredi veriyorlar.)

Parayı nereye yatırıyorlar?

- Bankaların kredilere bağladıkları para 365 milyar TL+Tahvil ve bonoya bağladıkları para ise 204 milyar TL = Toplamı 569 milyar TL. Halbuki bankaların topladıkları mevduat 463 milyar TL. Aradaki farkı bankalar nereden buluyor? Bankaların tek kaynağı mevduat değil. Kendi özkaynakları (89 milyar TL) var. İçeriden ve dışarıdan borçlanıyorlar.
- Reel sektöre daha fazla kredi verebilmeleri için bankaların ya dışarıdan borçlanmaları ya da tahvil ve bonoya para yatırmaktan vazgeçmeleri gerekiyor. Bankaların paraları var ise, bu parayı kasada saklayamazlar. Mutlaka reel sektöre veya Devlet Baba’ya kredi olarak vermek zorundadırlar. Çünkü paranın günlük ağır bir maliyeti vardır.
- Bankaların 2009’un ilk 2 ayında faiz geliri 15 milyar TL. Faiz gideri 9 milyar TL. Kredilerden aldıkları faiz 9 milyar TL. Mevduata verdikleri faiz 7 milyar TL.
- Bankaların faiz gelir gider farkı 6 milyar TL. Sorunlu kredilere 2 milyar TL karşılık ayrılıyor. Bankalara kalan faiz 4 milyar TL. - Bankaların faiz dışı gelirleri (komisyon geliri v.s) ve giderleri (personel gideri v.s) var. Giderleri 4 milyar TL. Gelirleri 3 milyar TL.
- Sonuçta, bankalar 2009’un ilk 2 ayında vergi öncesi 4 milyar TL kâr etmiş durumda.
- Bankalar 2008’de 16 milyar TL (vergiden önce ) kâr göstermişlerdi. Demek ki bankaların geçen yıl vergiden önceki kârları özkaynaklarının yüzde 15’i dolayında olmuş.